İçindekiler
Sedef Nedir?
Tıp dilindeki adı psoriasis olan sedef hastalığı dünya üzerinde yaklaşık 125 milyon kişinin sorunudur. Sedef hastalığının görülme oranı son senelerde ciddi ölçüde artış göstermekte. Bu nedenle sedef nedir sorusu sıklıkla sorulmaya başlandı. Sedef deride kızarık zemin üzerinde beyaz kepeklenmeler şeklinde oluşur.
Sedef hastalığı her yaşta görülebilmektedir. En sık görüldüğü yaş aralığı 20-30 yaştır. 40 yaşından önce başlayan sedef erken başlangıçlı, 40 yaş sonrası başlayan ise geç başlangıçlı sedef olarak adlandırılır. Kişilere göre farklılık gösteren hastalık ile ilgili sedef nedir sorusu kadar sedef çeşitleri de merak edilmektedir. Sedef çeşitleri aşağıdaki gibidir:
- Plak tipisedef:En çok karşılaşılan sedef çeşididir. Dirsek ve dizlerde kızarıklık, pullanma ve döküntü şeklindedir.
- Ters sedef:Derinin katlanma bölgelerinde görülür. Skılıkla kasık ve koltuk altında oluşur. Kesin tanı öncesinde diğer egzama türleriyle çok karıştırılır.
- Eritrodermik sedef:Kızarıklık ve deri döküntüsünün tüm vücuda yayılmış şeklidir. Elektrolit ve sıvı dengesizliğine sebep olabildiğinden tedavisi genellikle hastanede yapılır. Nadir görülen bir sedef türüdür.
- Damla tipi sedef:Daha çok çocuklarda rastlanır. Damla şeklindeki sedef yaralarına bütün vücutta rastlanır.
Sedef Hastalığı
Birçok insanın sorunu olan sedef hastalığı daha sık olarak dirsek, saçlı deri, diz, el ve ayaklarda görülür. Sedef yaralarının görüldüğü bölgelerde kaşıntı, ağrı veya batma olabilir. Nadir olarak cildin tamamı hastalıktan etkilenebilir. Sedefin bütün deri yüzeyini kaplayacak şekilde görüldüğü hali ölümcül olabilmektedir. Bunun nedeni sedef yaralarıyla kaplanan cildin sıcaklık düzenleyici özelliğini kaybetmesi ve bariyer görevi özelliğini yitirmesi. Sedef hastalığı görülen kişilerin %10 unda eller ve el bilekleri, ayak ve ayak bilekleri, omurga ve boyunu etkileyen artrit gelişmekte. Bazen sedef hastalarının eklemleri gözle görülür şekilde deforme olabilmektedir. Yine bazı hastaların el ve ayak tırnaklarında şekil bozuklukları ve dökülmeler görülebilir.
Orta şiddette ve şiddetli devam eden sedef hastalıkları bazı iç hastalıklarla birlikte görülebilir. Kardiyovasküler hastalıklarla sedef hastalığı arasında belirgin bir ilişki saptanmıştır. Sedef hastalarında inme, hipertansiyon, dislipidemi, istemik kalp hastalığı, tip 2 diyabet ve Crohn hastalığı riski daha fazladır. Sedef görülen kişilerin %60 ında yağlı karaciğer hastalığı görülür. Yine sedef hastalarında hipertansiyon görülme oranı %40 a yakındır. Sedef hastalığı hipertansiyon hastalığı oluşumu için başlı başına ve bağımsız bir sebep olabilmektedir. Aynı zamanda sedef hastalığı olan kişilerde kalp krizi riski daha fazladır.
Sedef hastalığının şiddeti ve tedavi süresi ile bazı kanser türleri arasında doğrudan bir ilişki görülmüştür. Sistemik tedavi olan ve uzun süre tedavi gören hastalarda lenfohematopoetik kanserler, kolorektal kanserler ve böbrek-mesane kanserlerine daha sık rastlanmakta. Sedef hastalığı lenfoma ve melanom harici deri kanserleri için başlı başına bir risk faktörüdür.
Sedef Neden Olur?
Hastalığın sebebi tam olarak bilinmemektedir. Uzmanlar hastalığın ortaya çıkmasında çok sayıda genin rol oynadığını düşünmekte. Ailesinde ve yakın akrabalarında sedef olanlarda, sedefe neden olan bu bozuk genlerin görülme ihtimali daha fazladır. Yapılan araştırmalara göre anne-babanın her ikisinde de sedef hastalığı varsa çocukta olma ihtimali %41, yalnızca birinde varsa %14 ve kardeşte varsa %6 dır.
Genetik sebepler dışında bazı ilaçlar, duygusal dalgalanmalar, stres ve sıkıntı, enfeksiyonlar, iklim, dahili hastalıklar ve travmalar hastalığa sebep olabilmekte ve hastalığı tetikleyebilmektedir. Sedef neden olur sorusuna cevap arayan bazı uzmanlara göre sigara da sedef hastalığı tetikleyicilerindendir.
Sedef Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Hastalık herkeste aynı seyretmez ve kişiden kişiye farklılıklar gösterir. Bunula birlikte en çok görülen sedef hastalığı belirtileri; deri üzerinde bazı bölgelerde kızarıklıklar, bu kızarıklıklar üzerinde kepeklenme ve döküntü, kaşıntı ve yanma şeklindedir. Bu belirtilerin görülmesi durumunda vakit kaybetmeden bir doktora başvurulması önemlidir.
Sedef hastalığının tedavisi olmadığı yönünde yaygın bir inanış vardır. Doğru olmayan bu inanış neticesinde belirtiler görülen bazı kişiler doktora başvurmayabilir. Bu yapılacak yanlış bir davranıştır. Doktor kontrolünde uygulanacak tedavi ile hastalık kontrol altında tutulabilmektedir.
Sedef Hastalığı Bulaşıcı Mı?
Sedef hastasıyla karşılaşan birçok kişi kötü görünümün de etkisiyle tedirgin olmakta ve sedef bulaşıcı mı endişesine kapılmakta. Sedef hastalığı ile ilgili toplumda birçok yanlış bilgi ve inanış vardır. Bunlardan bir tanesi de sedef hastalığının bulaşıcı olduğu inanışıdır. Yanlış olan bu inanış hastanın sosyal aktivitelerini sınırlamasına, kendisini soyutlamasına ve yalnız kalmasına sebep olmaktadır. Yaygın inanışın aksine sedef hastalığı kesin olarak bulaşıcı bir hastalık değildir. Yani sedef hastalığı temasla, aynı havuzda yüzmekle, aynı eşyaları kullanmakla, aynı havluya silinmekle, aynı tabaktan yemek yemekle ve benzeri şekilde bulaşmaz.
Sedef Hastalığı Tedavisi
Sedef hastalığı birçok duygusal sıkıntıyı da beraberinde getirmektedir. Öyle ki sedef hastalarının dörtte biri depresyondadır. Sedef hastaları açısından en çok sıkıntı yaratan durumlardan biri görünür yerlerde oluşan sedef yaralarıdır. Bu yaralar nedeni ile hasta kötü göründüğünü düşünür ve kötü hisseder. Toplum içinde bulunmaktan rahatsızlık duyabilir ve özgüven kaybı yaşar. Bir diğer duygusal sıkıntı da yaraları gören kişilerin hastalığın bulaşıcı olabileceğini düşünmesi sonucunda sedefli insanlara yaklaşmaktan çekinmeleridir. Bu durum hastaların yalnızlaşmasına sebep olur. Hem hastalığın beraberinde getirdiği rahatsızlıklardan dolayı, hem de yaşanan duygusal sıkıntılardan dolayı sedef hastalığı tedavisi oldukça önemli.
Hastalığın tedavisi kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Uygulanacak sedef tedavisi yönteminin belirlenmesinde hastalığın görüldüğü yerler ve sedef yaralarının yaygınlığı önemlidir. Örneğin yaralar vücudun %5 inden az bir alanda ise krem tedavisi uygulanırken, yaraların daha yaygın ve şiddetli olduğu durumlarda farklı tedaviler uygulanır. Uygulanan tedavilerde amaç:
- Hızlı hücre üremesini engellemek, kızarıklık ve kepeklenme şeklindeki döküntüleri azaltmaktır.
- Sedef kabuklarının tedavisi ile yaraların ortadan kalkmasını ve deri yüzeyinin normale dönmesini sağlamak.
- Döküntüler ve sedef yaraları tamamen ortadan kalktıktan sonra, yaraların sebebinin teşhisi ve bu sebeplerin ortadan kaldırılmasına yönelik tedaviyle hastalığın tekrarlamasını önlemek.
- Sedefle birlikte beliren diğer hastalıkların tespiti ve tedavi edilmesidir.
Sedef tedavisi mümkün olan bir hastalıktır. Yaygın inanışın aksine uzman bir doktor yardımıyla hastalık kontrol altında tutulabilir, hasta çok az döküntüyle yaşamını sürdürür ve sedef hastalığının rahatsız edici semptomları ortadan kaldırılır.
Last Updated on 19 Haziran 2022 by Saglikloji
