Sedef Hastalığı Nedir? Belirtileri ve Tedavisi
SağlıkŞubat 9, 2024
Sedef hastalığı, bağışıklık sisteminin aşırı aktif hale geldiği ve cilt hücrelerinin çok hızlı çoğalmasına neden olan kronik (uzun süreli) bir hastalıktır. Çoğu zaman kafa derisinde, dirseklerde veya dizlerde olmak üzere deri pullu ve iltihaplı hale gelir, bazı durumlarda vücudun diğer kısımları da etkilenebilir.
Psoriasis adı, “kaba kaşıntı hareketi” anlamına gelen Yunanca kökenli bir kelimedir (psora: “kaşıntı”, sis: “hareket”). Psoriasis; normal deri hücrelerinin hastalık etkeni olarak algılandığı bu yüzden yeni deri hücrelerinin aşırı üretimine neden olan bir bağışıklık sistemi hastalığıdır. Aynı zamanda genetik bir durumdur ancak genetik aktarım tam olarak aydınlatılamamıştır. Genellikle ömür boyu süren, modern tıpta kalıcı bir tedavisi olmayan ancak semptomların şiddetini kontrol etmek için çeşitli tedavilerin uygulandığı bir hastalıktır.
Sedef hastalığının belirtileri kişiden kişiye değişir ancak yaygın görülenlerden bazıları şunlardır:
- Tipik olarak dirseklerde, dizlerde, kafa derisinde, gövdede, avuç içi ve ayak tabanlarında kaşınan veya yanan, gümüşi beyaz pullu, kalın, kırmızı deri parçaları,
- Kaşınan veya kanayan kuru, çatlamış cilt,
- Kalın, çıkıntılı, çukurlu tırnaklar,
- Kötü uyku kalitesi
Sedef hastalığının belirtileri gelip gidebilir. Belirtilerin kötüleştiği “alevlenme” adı verilen zamanlar olabilir
Sedef Hastalığı Neden Olur?
Sedef hastalığının nedeni tam olarak bilinmemekle beraber çevresel ve genetik faktörlerin hastalığın oluşumunda etkili olduğu düşünülmektedir.
Sedef hastalığının gelişme olasılığını artırabilecek bazı çevresel faktörler şunlardır:
- Enfeksiyonlar, özellikle streptokok ve HIV enfeksiyonları,
- Kalp hastalığı, sıtma ve psikolojik hastalıkların tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar,
- Sigara,
- Obezite
Sedef Hastalığı Tedavisi
Günümüz modern tıbbında sedef hastalığının tam tedavisi bulunmamaktadır. Fakat hastaların yaşam kalitesinin artırılması, hastaların günlük hayatlarına kolay uyum sağlamaları için bazı tedavi yöntemleri uygulanmaktadır.
Sedef Hastalığında Kullanılan İlaçlar
- Topikal Tedaviler
Kremler, merhemler, losyonlar, köpükler ve solüsyonlar -özellikle kortikosteroid içerenler- hafif ila orta şiddette hastalığı olan kişilerin tedavisinde yaygın olarak kullanılır.
- Metotreksat
Bu ilaç, antimetabolitler adı verilen bir sınıftadır, oral veya enjekte edilmiş formda mevcuttur. Bağışıklık sistemini baskılayarak hücre büyümesini ve bölünmesini yavaşlatır.
- Oral Retinoidler
A vitamini ile ilgili olan bu bileşikler, orta ila şiddetli sedef hastalığı olan bazı kişilere yardımcı olabilir. Fototerapi ile birlikte kullanılabilmektedir.
- Biyolojik Tepki Değiştiriciler
Bu ilaçlar enjekte edilir ve spesifik bağışıklık moleküllerini bloke ederek inflamasyonun azaltılmasına veya durdurulmasına yardımcı olur.
- İmmünosupresanlar
Bu ilaçlar ciddi vakalarda kullanılır ve bağışıklık sistemini baskılayarak çalışırlar.
- Oral Fosfodiesteraz 4 (PDE4) İnhibitörleri
Bunlar bağışıklık hücrelerinin içindeki enzimleri hedef alır ve cilt hücrelerinin hızlı dönüşümünü ve iltihaplanmayı bastırır.
- Oral Tirozin Kinaz 2 (TYK2) İnhibitörleri
Bu ilaçlar belirli bağışıklık hücrelerinin aktivasyonunu engeller.
Fototerapi (Işıkla Tedavi)
Doktorun hastanın cildine ultraviyole ışık tutması ile hastayı tedavi etme yöntemidir. Fototerapi genellikle cildin geniş alanları hastalıktan etkilendiğinde kullanılır.
Sedef Hastalığında Doğal Tedavi Yöntemleri ve Bitkiler
Bitkisel ilaçlar, sentetik ilaçlara kıyasla daha az yan etkiye sahiptir. Ayrıca bitkisel ilaçların kolayca bulunabilmesi ve tedavide kullanımlarının daha kolay olması son zamanlarda bitkisel ilaç ve gıda takviyelerine olan talepleri artırmıştır. Çalışmalar, sedef hastalığı belirtilerinin diyet ve yaşam tarzında yapılan değişikliklerle hafifletilebileceğini göstermektedir. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Oruç, düşük enerji diyeti ve vejetaryen diyetler sedef belirtilerini iyileştirmiştir.
- Bazı tedavilerde, omega-3 yağ asitleri ve E vitamini içermesi nedeniyle balık yağı ile desteklenen diyetlerin olumlu bir etki gösterdiği gözlemlenmiştir.
- Kanabinoidlerin anti-iltihap özellikleri ve bağışıklık sistemine düzenleyici etkisi nedeniyle sedef tedavisinde kenevirin önerildiği bildirilmektedir.
Sedef Hastalığının Tedavisinde Kullanılan Bitkiler
Sedef hastalığından mustarip hastalar modern tıpta kesin bir çözüm bulamadıkları için bitkisel tedaviye yönelmektedir.
Geleneksel reçeteler ve bilimsel literatürde sedef hastaları için çok önemli bir soru olan “sedef hastalığına ne iyi gelir?” sorusunun cevabı için çeşitli bitkiler üzerine çalışmalar yapılmıştır. Bunlardan en etkili olanları şunlardır:
- Sığırkuyruğu (Verbascum sp)
- Şahtere (Fumaria officinalis )
- Biber (Capsicum annuum/ Capsicum frutescens)
- Hercai menekşesi (Viola tricolor)
- Aloe vera (Aloe vera)
- Pelin otu (Artemisia absinthium)
- Dulavrat otu (Arctium majus)
- Kırmızı karaağaç (Ulmus rubra)
- Zerdeçal (Curcuma longa/ Curcuma domestica)
- Sarı boya çalısı (Mahonia aquifolium)
- Havlıcan (Alpinia galangal)
- Çörek otu (Nigella sativa)
Sedef Hastalığı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Sedef Hastalığı Bulaşıcı Mı?
Sedef hastalığı bulaşıcı değildir. Sedef hastalığının oluşumunda genetik ve çevresel faktörler rol oynamaktadır.
Kuran-ı Kerim’de Sedef Hastalığı Geçiyor Mu?
Sedef hastalığı açık bir şekilde Kuran-ı Kerim’de geçmemektedir.
Sedef Hastalığı Geçer Mi?
Modern tıpta kesin bir çözümü bulunmamakla beraber bütüncül yaklaşımların olumlu etkileri göz önüne alındığında uzman eşliğinde beslenme, gıda takviyesi, psikoloji, kürler ve gerekli görülürse kimyasal ilaçlar ile mümkün olabilir. Fakat burada dikkat edilmesi gereken nokta kişiye özel tıp uygulanması gerektiğidir.
Hazırlayan: Uzman Diyetisyen Sibel ATASEVEN
Kaynakça
- Singh, K. K., & Tripathy, S. (2014). Natural treatment alternative for psoriasis: a review on herbal resources.Journal of Applied Pharmaceutical Science,4(11), 114-121.
- May, B. H., Zhang, A. L., Zhou, W., Lu, C. J., Deng, S., & Xue, C. C. (2012). Oral herbal medicines for psoriasis: a review of clinical studies.Chinese Journal of Integrative Medicine,18, 172-178.
- Herman, A., & Herman, A. (2016). Topically used herbal products for the treatment of psoriasis–mechanism of action, drug delivery, clinical studies.Planta medica,82(17), 1447-1455.
